Mag je werken zonder diploma in de horeca?

Een baan in de horeca is voor veel jongeren een aantrekkelijke manier om werkervaring op te doen en wat bij te verdienen. Maar hoe zit het eigenlijk met diploma’s in de horecasector? Is het wettelijk verplicht om een diploma te hebben om te mogen werken in de horeca? En zo niet, voor welke functies kun je zonder opleiding aan de slag en waar is wél een diploma of certificaat vereist? In dit artikel beantwoorden we deze vragen. We bespreken ook wat werkgevers belangrijk vinden als je solliciteert zonder diploma, of je zonder opleiding carrière kunt maken in de horeca, en welke mogelijkheden er zijn om al werkend te leren (zoals BBL-trajecten en cursussen).

Is een diploma wettelijk verplicht in de horeca?

Kort gezegd: nee, een formeel diploma (zoals een horeca-opleiding) is in de meeste gevallen niet wettelijk verplicht om te mogen werken in de horeca. Er is geen algemene wet die vereist dat je een bepaald opleidingsniveau hebt voor een horecabaan. Veel mensen werken zonder vakopleiding, bijvoorbeeld als bediening of barpersoneel. Een speciaal horeca-diploma is dus niet nodig om als ober, afwashulp of barista te beginnen.

Er zijn echter enkele wettelijke eisen, vooral op het gebied van veiligheid en hygiëne. Horecabedrijven die alcohol schenken, moeten iemand met het SVH Diploma Sociale Hygiëne in dienst hebben. Deze persoon moet aanwezig zijn tijdens de openingstijden, volgens de Alcoholwet. Bij lunchrooms of cafés zonder alcoholverkoop geldt deze eis niet.

Daarnaast moeten alle horecaondernemingen die met eten of drinken werken voldoen aan de Hygiënecode. Dit betekent dat personeel kennis van voedselveiligheid (HACCP) moet hebben, vaak via een hygiëne-instructie of korte cursus. Ook is een bedrijfshulpverlener (BHV’er) verplicht in bedrijven met personeel.

Functies in de horeca waarvoor je geen diploma nodig hebt

De horecasector biedt veel instapfuncties waarvoor geen specifieke opleiding vereist is. Veel mensen beginnen hun loopbaan in de horeca op dergelijke posities. Enkele voorbeelden zijn:

Bediening (ober/serveerster): Je neemt bestellingen op en serveert eten en drinken. Gastvrijheid en een vriendelijk voorkomen zijn belangrijker dan een diploma. Je leert het vak vaak op de werkvloer.
Barpersoneel/barista: Werken achter de bar, zoals het maken van cocktails of koffie, kan je in de praktijk leren. Vaak krijg je interne training. Met een collega met Sociale Hygiëne kun je zonder diploma werken.
Afwashulp: Dit is een toegankelijke instapfunctie, vaak al vanaf 16 jaar. Je bent verantwoordelijk voor het schoonmaken van borden en keukengerei, zonder diploma-eisen.
Keukenhulp/assist–kok: Je ondersteunt koks met voorbereidende werkzaamheden. Veel restaurants nemen gemotiveerde mensen zonder diploma aan en leren hen de basis van koken.
Runner/algemeen medewerker: Je brengt gerechten van de keuken naar de bediening of ruimt tafels af. Deze functies vereisen geen opleiding, maar wel een snelle werkinstelling.
Hotelmedewerker zonder vakdiploma: In hotels zijn er functies zoals kamermeisje/jongen of ontbijtmedewerker zonder vereiste opleiding. Gastvrijheid en betrouwbaarheid zijn belangrijk.

In de horeca kun je vaak beginnen als ober, barista, afwashulp of weekendhulp, zelfs zonder opleiding. Werkgevers bieden instapfuncties voor mensen zonder ervaring of diploma, zolang je bereid bent te leren en hard te werken.

Wanneer is een diploma of certificaat wél vereist?

Voor de meeste uitvoerende horecafuncties is geen diploma vereist, maar er zijn bepaalde rollen waarbij een diploma of certificaat wel verplicht is. Bijvoorbeeld het SVH Diploma Sociale Hygiëne voor leidinggevenden in zaken met een alcoholvergunning. Als jij als enige leidinggevende de bar draait, moet je dit diploma hebben om alcohol te mogen schenken en het bedrijf te kunnen afsluiten. Veel werkgevers moedigen medewerkers aan om dit diploma te halen, soms met financiële ondersteuning. Bij sollicitaties voor leidinggevende functies is het meestal vereist om het diploma te hebben of bereid te zijn het te behalen.

Andere vereiste of wenselijke certificaten zijn:

Hygiëne & voedselveiligheid: Werken in de keuken of met etenswaren vereist kennis van HACCP en de Hygiënecode voor de Horeca. Dit wordt vaak bereikt via een korte cursus voedselhygiëne, wat geen officieel diploma is maar wel verplicht.
Leidinggevenden/ondernemers: Voor het starten van een horecaonderneming of het eindverantwoordelijke zijn, is Sociale Hygiëne verplicht. Ook moet er dagelijks een gecertificeerde BHV’er aanwezig zijn in horecabedrijven met personeel. Hoewel het BHV-certificaat niet specifiek voor de leidinggevende vereist is, is het wel een wettelijke verplichting.
Leermeester: Wil je als ervaren professional leerlingen begeleiden, dan moet je het SVH Diploma Leermeester behalen.
Overige trainingen: Afhankelijk van de zaak kunnen aanvullende certificaten gevraagd worden, zoals een Allergenen-certificaat of een BHV-diploma. In sommige gevallen kan een vakdiploma als kok of gastheer/gastvrouw vereist zijn, vooral in hogere segmenten.

Samengevat, voor de meeste horecajobs is geen diploma nodig, maar zodra je meer verantwoordelijkheid hebt, zoals leidinggeven of veiligheid, komen er verplichte certificaten bij. Veel van deze cursussen zijn snel te behalen en kunnen een pluspunt zijn voor je CV.

Wat vinden werkgevers belangrijk als je geen diploma hebt?

Wanneer je zonder relevante opleiding solliciteert in de horeca, kijken werkgevers vooral naar wie jij bent en wat je kunt, in plaats van naar diploma’s. Steeds meer werkgevers richten zich op vaardigheden en motivatie, vooral in de horeca, waar sociale vaardigheden en werkethiek belangrijker zijn dan een papiertje. Het motto “hire for attitude, train for skills” is hierbij gangbaar.

Werkgevers letten op:

Motivatie & werkhouding: Ben je enthousiast en bereid om hard te werken, zelfs op drukke momenten? Een gemotiveerde persoon met passie voor gastvrijheid maakt vaak meer indruk dan iemand met een diploma maar zonder enthousiasme.
Servicegerichte houding: Gastvrijheid is de kern van horecawerk. Werkgevers zoeken mensen die vriendelijk en klantgericht zijn en goed kunnen omgaan met gasten, zelfs onder druk.
Vaardigheden & soft skills: Vaardigheden zoals communicatie, stressbestendigheid en teamwerk zijn essentieel. Ervaring in een bijbaan of via een teamsport kan je helpen om deze vaardigheden te tonen.
Praktische ervaring: Ook zonder diploma kan praktijkervaring belangrijk zijn. Werkervaring, zelfs als afwasser of het helpen op feestjes, toont aan dat je ervaring hebt met de werkzaamheden.

Tip: Benadruk in je sollicitatie je motivatie, betrouwbaarheid en relevante ervaringen. Een sterke motivatiebrief kan een sollicitatie zonder diploma versterken, omdat werkgevers vaak liever een leergierige en gepassioneerde kandidaat zien dan iemand met een diploma zonder enthousiasme.

Kun je zonder opleiding carrière maken in de horeca?

Ja, het is zeker mogelijk om zonder formele opleiding een carrière in de horeca op te bouwen. Veel mensen beginnen onderaan, bijvoorbeeld als afwashulp, en groeien door naar functies zoals restaurantmanager of chef-kok. Er zijn voorbeelden van professionals die via ervaring doorgroeiden, zoals Omri Althuis, die als afwasser begon en nu cafémanager is.

In de horeca-cao wordt werkervaring zelfs gelijkgesteld aan een vakdiploma. Na 1.976 uren werk in een functie wordt iemand als vakkracht beschouwd en ontvangt hetzelfde loon als iemand met een diploma. Carrière maken zonder opleiding vereist inzet, bereidheid om veel te leren en misschien cursussen te volgen. Veel horecabedrijven stimuleren doorgroei en investeren in interne opleidingen voor gemotiveerde medewerkers zonder diploma.

Diploma’s zijn niet alles; ervaring, houding en leergierigheid zijn vaak belangrijker.

Werkend leren: BBL-opleidingen en cursussen

Als je geen diploma hebt, maar wel wilt leren of je vaardigheden wilt uitbreiden, is werkend leren in de horeca een uitstekende optie. Er zijn verschillende trajecten en cursussen beschikbaar:

BBL (Beroeps Begeleidende Leerweg): Werk vier dagen per week en ga één dag naar school om in 1 tot 3 jaar een MBO-diploma in de horeca te behalen. Dit is ideaal voor jongeren zonder vooropleiding.
Kortlopende cursussen: Zoals het SVH Diploma Sociale Hygiëne, dat je vaak in één dag kunt behalen. Andere cursussen zijn bijvoorbeeld barista- of wijnadviescursussen, die je kunnen helpen je vaardigheden te vergroten.
Interne trainingen en doorgroeiprogramma’s: Grote horecabedrijven bieden interne programma’s aan, zoals traineeprogramma’s of workshops, die je kunnen helpen doorgroeien.
KHN-Academie en subsidies: De KHN-Academie biedt gratis of goedkope trainingen aan voor horecapersoneel. Ook zijn er subsidies beschikbaar voor bijscholing in de horeca.

Je kunt dus zonder diploma starten en via werkend leren en cursussen verder ontwikkelen.

Conclusie

Werken in de horeca zonder diploma is zeker mogelijk en zelfs gebruikelijk. Er is geen wettelijke diploma-eis voor de meeste functies, zoals bediening of afwas. Sommige certificaten, zoals Sociale Hygiëne, zijn wel verplicht als je met alcohol werkt of in een leidinggevende rol zit, maar deze kun je met korte cursussen behalen.

Werkgevers kijken vooral naar je motivatie, houding en flexibiliteit. Enthousiasme, gastvrijheid en leergierigheid zijn belangrijker dan een diploma. De horeca biedt volop doorgroeimogelijkheden, en met ervaring kun je een vakkracht worden of via BBL alsnog een diploma halen.

Veel succesvolle horecaondernemers zijn zonder diploma begonnen. Met de juiste instelling kun ook jij een mooie carrière in de horeca opbouwen.